Dochodzenie roszczeń a faktura VAT
W obecnych czasach, wielu przedsiębiorców zwłaszcza MŚP jest ofiarami tzw. zatorów płatniczych tj. opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. Pomimo zwiększania uprawnień Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu przeciwdziałania nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, przedsiębiorcy wciąż nie otrzymują należności w terminie. Zgodnie z komunikatem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 3 października 2023 roku, Prezes UOKiK od początku roku wydał aż 50 decyzji w związku z zatorami płatniczymi, a łączna kwota nałożonych kar na przedsiębiorców wynosi 33 miliony złotych. Niekiedy, opóźnienia w płatnościach są na tyle duże, że przedsiębiorcy decydują się na dochodzenie roszczeń na drodze postępowania sądowego. Aby móc skutecznie dochodzić swojej należności, przedsiębiorcy są zobowiązani do wystawienia faktury VAT.
Obowiązek wystawienia faktury VAT przez przedsiębiorcę
Powyższe zobowiązanie wynika w szczególności z następujących okoliczności:
- faktura VAT jest dokumentem księgowym dokumentującym należność. Od jej wystawienia oraz dostarczenia do kontrahenta, uzależniona jest wymagalność należności,
- w umowach handlowych, zazwyczaj zapłata wynagrodzenia jest uzależniona od prawidłowo wystawionej i dostarczonej do kontrahenta faktury VAT,
- faktura VAT oraz dowód jej skutecznego doręczenia jest cennym dokumentem w postępowaniu sądowym. Zgodnie z art. 485 §21 Kodeksu postępowania cywilnego, podstawą do wydania przez Sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest m.in. dowód doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku.
W konsekwencji powyższego, aby móc skutecznie dochodzić należności na drodze postępowania sądowego, przedsiębiorca jest zobowiązany do wystawienia faktury VAT.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeKonsekwencje podatkowe wynikające z faktury VAT
Z wystawieniem omawianego dokumentu księgowego wiążą się dotkliwe dla przedsiębiorcy konsekwencje podatkowe. W następstwie wystawienia faktury VAT, przedsiębiorca jest zobowiązany do odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek VAT. Dochód dla przedsiębiorcy wynikający z wystawionej faktury będzie mieć wpływ na ustalenie wysokości składki zdrowotnej.
Sytuacja przedsiębiorcy dodatkowo się komplikuje w sytuacji, gdy kontrahent opóźnia się z płatnościami swoich zobowiązań. Brak zapłaty należności na podstawie faktury VAT w terminie będzie się wiązać z koniecznością poniesienia wszelkich publicznoprawnych ciężarów własnymi zasobami.
Przykład: Pan Jan Nowacki prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w ramach której świadczy usługi montażu okien. Pan Jan zawarł umowę montażu okien z jednym z deweloperów, który w obecnej chwili realizuję nową inwestycję w postaci budowy budynku wielomieszkaniowego. Przedmiotem jest montaż stolarki w realizowanej inwestycji. Zapłata wynagrodzenia z tytułu realizacji umowy została ustalona w oparciu o postęp prac. Płatność wynagrodzenia została ustalona na łączną kwotę 1.000.000 zł netto + VAT. Płatność wynagrodzenia została podzielona na 4 płatności tj.:
- kwota 100.000 zł netto + VAT po realizacji 20% zlecenia,
- kwota 100.000 zł netto + VAT po realizacji 40% zlecenia,
- kwota 200.000 zł netto + VAT po realizacji 60% zlecenia,
- kwota 600.000 zł netto + VAT po realizacji całego zlecenia.
Strony dodatkowo ustaliły, że płatności każdej części wynagrodzenia będzie następować w terminie 7 dni, licząc od dnia prawidłowo wystawionej i doręczonej faktury VAT.
Dwie pierwsze płatności Jan Nowacki otrzymał z opóźnieniem sięgającym ponad 90 dni. Kontrahent Pana Jana jednak nie zapłacił trzeciej płatności pomimo wystawienia faktury VAT i jej skutecznego doręczenia. Jan Nowacki zakończył świadczenie usług co zostało potwierdzone przez obu przedsiębiorców protokołem końcowym.
Pan Jan obecnie rozważa, czy wystawić fakturę VAT tytułem ostatniej płatności w wysokości 600.000 zł netto + VAT. Jej wystawienie wiąże się z koniecznością: odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w łącznej wysokości 114.000 zł oraz podatku VAT w wysokości 138.000 zł. Dodatkowo, z tytułu „osiągniętego” dochodu, Pan Jan będzie zobowiązany do odprowadzenia zaliczki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Zakładając, że Pan Jan rozlicza się w oparciu o podatek liniowy, składa zdrowotna wyniesie 4,9% od dochodu – w naszym przykładnie będzie to kwota 29.400 zł. Łączna kwota zobowiązań publicznoprawnych po stronie Pana Jana związku z wystawieniem omawianej faktury VAT wyniesie 281.400 zł. Brak płatności faktury VAT w terminie przez kontrahenta spowoduje, że Pan Jan będzie zobowiązany do pokrycia należności publicznoprawnych z własnych środków.
Dochodzenie roszczeń – kiedy przedsiębiorca może nie zapłacić podatków wynikających z wystawionej faktury VAT?
Polski ustawodawca przewidział mechanizmy, które w powyżej opisanym przykładzie mogą wesprzeć przedsiębiorców, poprzez umożliwienie wystawienia faktury VAT i dochodzenia swoich roszczeń z jednoczesnym zawieszeniem poboru należności publicznoprawnych.
W opisywanym scenariuszu, przedsiębiorca może skorzystać z jednego z dwóch rozwiązań, tj.:
- złożyć wniosek o odroczenie terminu płatności zobowiązań publicznoprawnych. Wydanie decyzji pozytywnej przez organ skarbowy ma charakter uznaniowy to jest – niezależnie od wskazanych okoliczności we wniosku, organ może odmówić odroczenia terminu płatności podatku. Wadą powyższego rozwiązania jest obowiązek poniesienia kosztu ewentualnego odroczenia terminu płatności tj. konieczności ponoszenia opłaty prolongacyjnej w okresie odroczenia terminu płatności podatków;
- skorzystanie z ulgi za złe długi. Omawiana ulga polega na uprawnieniu do obniżenia podstawy opodatkowania o wartość wierzytelności wynikającej z niezapłaconej faktury VAT, jeżeli faktura VAT nie została przez kontrahenta opłacona oraz od terminu płatności upłynęło co najmniej 90 dni. Zasadniczym mankamentem omawianego rozwiązania jest obowiązek wcześniejszej zapłaty wszystkich zobowiązań publicznoprawnych, jakie się wiążą z wystawieniem faktury VAT.
Z uwagi na wskazane mankamenty obu mechanizmów stwierdzić należy, że nie chronią one przedsiębiorców w sposób dostateczny. W zakresie pierwszego mechanizmu, decyzja w sprawie odroczenia płatności zobowiązań publicznoprawnych ma charakter uznaniowy. Nie funkcjonują obiektywne mierniki oceny, w jakich okolicznościach organ skarbowy powinien przychylić się pozytywnie do wniosku przedsiębiorcy. Dodatkowo odroczenie płatności wiąże się z koniecznością uiszczenia dodatkowej opłaty prolongacyjnej. Z kolei skorzystanie z drugiego mechanizmu uzależnione jest – w pierwszej kolejności – od zapłaty zobowiązań publicznoprawnych od wystawionej faktury VAT.
Jak skutecznie przedsiębiorca może zabezpieczyć swoje interesy?
Rozwiązaniem skutecznie zabezpieczającym interesy przedsiębiorcy w opisanym powyżej scenariuszu może być wyłącznie prawidłowo skonstruowana umowa. Warto zabezpieczyć terminową płatność należności poprzez między innymi gwarancję bankową udzieloną przez bank na rzecz przedsiębiorcy.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeDochodzenie roszczeń – podsumowanie
Przedsiębiorca, aby skutecznie dochodzić swoich należności na drodze postępowania sądowego, musi wystawić fakturę VAT, co z kolei rodzi konsekwencje podatkowe po jego stronie. Polski ustawodawca przewiduje co prawda dwa mechanizmy, które mogą wesprzeć przedsiębiorców, którzy mają problem z wyegzekwowaniem swoich należności od kontrahentów, poprzez umożliwienie wystawienia faktury VAT i dochodzenie roszczeń z jednoczesnym zawieszeniem poboru należności publicznoprawnych, ale żaden z nich nie chroni ich w sposób dostateczny. Tym co skutecznie może zabezpieczyć przedsiębiorcę, jest prawidłowo skonstruowana umowa. Aby zabezpieczenia przewidziane w umowie były skutecznie udzielone, warto skonsultować treść umowy z prawnikiem, który podpowie czy treść umowy chroni przedsiębiorcę w sposób dostateczny.
Zapisz się na newsletterPodobne artykuły
FRANCZYZA W KODEKSIE CYWILNYM – NOWELIZACJA PRZEPISÓW
Umowa B2B – na co przedsiębiorcy powinni zwrócić uwagę?
