Dokapitalizowanie spółki- pożyczka czy dopłaty w spółce z o.o.
Czy Twoja spółka potrzebuje dodatkowego kapitału? Zastanawiasz się jakie są sposoby na dokapitalizowanie spółki? Nie chcesz jednak korzystać z zewnętrznego finansowania i zastanawiasz się, jakie są skuteczniejsze metody jej dokapitalizowania przez wspólników? W dynamicznym świecie biznesu, odpowiednie finansowanie spółki z o.o. jest kluczowe dla jej rozwoju i konkurencyjności.
W tym artykule przedstawię Ci zalety i ryzyka związane z udzieleniem spółce pożyczki lub wniesieniem do spółki dopłat. Każde z tych rozwiązań może pomóc Ci zwiększyć potencjał rozwoju.
Dokapitalizowanie spółki z o.o. poprzez udzielenie jej pożyczki przez wspólnika
Dokapitalizowanie spółki z o.o. poprzez udzielenie jej pożyczki przez wspólnika jest popularnym rozwiązaniem, które pozwala na elastyczne zwiększenie środków finansowych bez konieczności zmiany struktury kapitałowej spółki, czyli bez zwiększania kapitału zakładowego oraz bez zmian w proporcji posiadanych udziałów przez wspólników.
Zasadniczo zawarcie umowy pożyczki pomiędzy spółką a jej wspólnikiem nie wymaga uzyskania zgody organów spółki. W pewnych jednak sytuacjach taka zgoda jest niezbędna, np.:
- gdy wartość pożyczki dwukrotnie przewyższa wartość kapitału zakładowego, chyba że umowa spółki stanowi inaczej,
- gdy pożyczkodawcą jest członek zarządu, co wymaga zgody zgromadzenia wspólników; a brak zgody skutkuje nieważnością umowy pożyczki.
Umowa pożyczki – co powinna zawierać?
Wydawać by się mogło, że umowa pożyczki powinna określać zasadniczo jedynie kwotę udzielanej pożyczki, termin jej zwrotu oraz oprocentowanie. Warto jednak zdawać sobie sprawę z dodatkowych wymogów.
Forma umowy pożyczki
Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Nie oznacza to zatem, że oświadczenie o udzieleniu pożyczki musi mieć postać pisemną. Może przybrać postać nagrania audio lub audiowizualnego. Może być także utrwalona na dowolnym nośniku, np. papierze, urządzeniu informatycznym i przy pomocy dowolnych środków, np. długopisu, komputera czy telefonu komórkowego. Nie ma wymogu podpisania dokumentu a jedynie ustalenie osoby składającej oświadczenie woli.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePożyczka udzielona przez jedynego wspólnika spółki w jednoosobowej spółce.
Nie ma przeszkód prawnych, aby jedyny wspólnik spółki udzielił jednoosobowej spółce pożyczki.
Należy jedynie rozróżnić sytuacje, w których:
- jedyny wspólnik w ogóle nie zasiada w zarządzie spółki,
- jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu spółki
- jedyny wspólnik zasiada w co najmniej dwuosobowym zarządzie spółki.
Gdy wszystkie udziały spółki przypadają jedynemu wspólnikowi, jednak kto inny zasiada w zarządzie spółki, umowa pożyczki powinna mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Oznacza to, że jeśli nie zostanie dochowana ta forma, to umowa jest bezwzględnie nieważna. W przypadku, gdy jedyny wspólnik pełni jednocześnie funkcję jedynego członka zarządu spółki, umowa pożyczki wymaga formy aktu notarialnego.
Z kolei, gdy w jednoosobowej spółce z o.o. w zarządzie zasiada zarówno jedyny wspólnik, ale również inna osoba, to umowa pożyczki powinna dla swojej bezwzględnej ważności być zawarta w formie pisemnej, zaś spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą wspólników lub rada nadzorcza, o ile została powołana.
Czy pożyczka udzielana przez wspólnika może być bez odsetek?
Pożyczka może zostać udzielona nieodpłatnie, a więc bez odsetek. W takiej jednak sytuacji spółka z o.o. uzyskuje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, który podlega opodatkowaniu podatkiem CIT. Dlatego korzystniejszym dla spółki rozwiązaniem jest ustalenie oprocentowania na poziomie rynkowym.
Jak ustalać oprocentowanie pożyczki dla spółki z o.o.?
Od 2019 roku ustawodawca umożliwił stosowanie zasady „safe harbour” – tzw. bezpiecznej przystani. Zasada ta określa minimalny poziom oprocentowania, który może zostać zastosowany przez podmiot udzielający pożyczki oraz maksymalny poziom oprocentowania dla podmiotu zaciągającego pożyczkę. Wybierając tę opcję, przedsiębiorstwo zyskuje gwarancję, że przyjęte oprocentowanie nie zostanie zakwestionowane przez organy podatkowe. Każdego roku Minister Finansów ogłasza w specjalnym obwieszczeniu wysokość oprocentowania, które spełnia kryteria „safe harbour”. Dzięki temu, odsetki z tytułu pożyczek stają się kosztem dla spółki, co wpływa na obniżenie ogólnego zysku przedsiębiorstwa.
Warto również pamiętać, że zgodnie z ustawą o CIT, jeśli kwota kosztów finansowania dłużnego (w tym odsetek) przekroczy w danym roku podatkowym 3 miliony złotych lub 30% podatkowej EBITDA – wskaźnik zysku operacyjnego przedsiębiorstwa – (w zależności od tego, która z tych kwot będzie wyższa), spółka będzie zobowiązana wyłączyć nadwyżkę ponad tę kwotę z kosztów podatkowych. Oznacza to, że nadwyżka kosztów finansowania dłużnego przekraczająca wyższy z tych limitów nie będzie mogła zostać uznana za koszt podatkowy.
Czy dla wspólnika udzielona spółce pożyczka stanowi przychód i podlega obowiązkowi podatkowemu?
Pożyczka sama w sobie nie jest przychodem ani kosztem dla wspólnika. Jednak odsetki od pożyczki stanowią przychód z kapitałów pieniężnych i są opodatkowane zryczałtowaną stawką 19%. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie płatności odsetek. Spółka jako płatnik dla wspólnika, osoby fizycznej, powinna obliczyć i pobrać zryczałtowany podatek od wypłaconych odsetek.
Czy jest podatek od czynności cywilnoprawnych od pożyczki udzielonej spółce przez wspólnika.
Dobra wiadomość jest taka, że pożyczki udzielane przez wspólnika spółce z o.o. są zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) na podstawie art. 9 pkt 10 lit. i ustawy o PCC.
Czy pożyczka udzielona spółce przez wspólnika podlega podatkowi VAT?
Jeśli pożyczkodawcą jest osoba fizyczna, która nie jest podatnikiem VAT, pożyczka nie podlega opodatkowaniu VAT. Z kolei, gdy pożyczkodawcą jest podatnik VAT, usługa udzielania pożyczek jest zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. W takim przypadku kwota otrzymanych odsetek również korzysta ze zwolnienia z VAT.
Dokapitalizowanie spółki z o.o. w formie dopłat
Co to są dopłaty?
Rolą dopłat jest wspomóc w potrzebie spółkę w sytuacji gdy traci płynność finansową lub też koniecznym jest szybkie i stosunkowo tanie zgromadzenie przez nią kapitału na inwestycję. W przeciwieństwie do pożyczek, jakie mogą udzielić spółce niektórzy jej wspólnicy, obowiązek wniesienia dopłat spoczywa na wszystkich wspólnikach proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów.
Aby zarząd spółki mógł zwrócić się do wspólników z prośbą o dopłaty, muszą one zostać przewidziane w umowie spółki. Brak odpowiednich postanowień w umowie uniemożliwia ich nałożenie, nawet jeśli wszyscy wspólnicy wyrażają na to zgodę.
Nie można uchwałą wspólników zastąpić postanowień umowy. W przypadku jednomyślnej decyzji o wniesieniu dopłat, wszyscy wspólnicy powinni dokonać zmiany umowy spółki poprzez dodanie w niej odpowiednich postanowień.
Czy do zmiany umowy spółki i umieszczenia postanowień o dopłatach wymagana jest zgoda wszystkich wspólników?
Tak, zawsze. Chociaż do zmiany umowy spółki z o.o. wystarczające jest uzyskanie 2/3 głosów „za” (kodeks spółek handlowych zezwala na surowsze wymogi), to w zakresie uszczuplenia uprawnień wspólników lub zwiększenia zakresu ich obowiązków, wymagana jest zgoda wszystkich wspólników. Z pewnością zmiana umowy polegająca na umieszczeniu w niej postanowień o dopłatach dotyczy każdego wspólnika. Stąd konieczność uzyskania jednomyślności.
Kiedy powstaje obowiązek wniesienia dopłat?
Obowiązek wniesienia dopłat powstaje w terminie wskazanym w uchwale wspólników o nałożeniu dopłat. O ile więc umowa spółki w ogóle przewiduje możliwość ich nałożenia, to uchwała wspólników precyzuje w jakiej wysokości i w jakim terminie mają być wniesione. Co jest bardzo istotne, uchwała o nałożeniu obowiązku dopłat nie musi być jednomyślna! Wystarczy, że zostanie podjęta zwykłą większością głosów, o ile umowa spółki nie przewiduje surowszych wymagań.
Zasadniczo więc, jeśli np. spośród 3 wspólników spółki prawidłowo zawiadomionych o terminie zgromadzenia, tylko jeden się stawi i zagłosuje za uchwałą o nałożeniu dopłat, to uchwała będzie wiążąca i na jej podstawie wszyscy wspólnicy będą zobowiązani do ich wniesienia. W sytuacji, gdy wszyscy się stawią na zgromadzeniu, o przyjęciu uchwały rozstrzyga ilość głosów według zasady: więcej głosów za niż głosów przeciw. Głosów wstrzymujących nie uwzględnia się.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeCzy dopłaty są opodatkowane?
Dopłaty są opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% wartości dopłat. Podatek płaci spółka i jest zobowiązana bez wezwania organu podatkowego złożyć deklarację w sprawie PCC w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, za która uważa się moment podjęcia uchwały precyzującej wysokość i termin dopłat.
Kto decyduje o tym czy zwrócić dopłaty?
O zwrocie dopłat decydują wspólnicy podejmując uchwałę na tych samych zasadach co nakładając obowiązek wniesienia dopłat. Zwrot dopłat jest neutralny podatkowo. Teoretycznie dopłaty powinny być zwrócone w sytuacji gdy kondycja finansowa spółki nie wymaga już wsparcia od wspólników i ma środki na ich zwrot. Praktycznie często dopłaty są zatrzymywane w spółce i wówczas należy „zmienić ich charakter” poprzez konwersję na kapitał zakładowy lub zapasowy spółki.
Jakie są konsekwencje braku wniesienia dopłat?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna i zależy od postanowień umowy spółki. Standardowo jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie; spółka może również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
UWAGA! W umowie spółki można jednak zawrzeć postanowienia, na mocy których brak wniesienia dopłat stanowi podstawę do umorzenia przymusowego udziałów niesubordynowanego wspólnika. Umorzenie, a więc unicestwienie udziałów = wspólnik przestaje być wspólnikiem.
W jakiej wysokości mogą być dopłaty?
W przeważającej ilości przypadków odpowiedź brzmi: „sky is the limit”. Zapewne część czytelników temu zaprzeczy, podnosząc, że dopłaty mogą być nakładane na wspólników jedynie do wysokości przewidzianej w umowie spółki. Zgadza się…ale czy na pewno?
Jeśli ktoś z czytelników tego artykułu jest wspólnikiem spółki z o.o. sugeruję zajrzeć do jej umowy i odnaleźć zapis regulujący dopłaty. Mogę się założyć, że w 90% przypadków zapis umowny brzmi następująco:
„Wspólnicy mogą zostać zobowiązani do dopłat w wysokości nieprzekraczającej (x) krotności wartości posiadanych udziałów”.
Na pierwszy rzut oka wydaje się zatem, że wspólnik może zostać zobowiązany do wniesienia dopłat w liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do posiadanych udziałów. Jeśli ma 100 udziałów o wartości 50 zł każdy udział, a dopłaty nie mogą być wyższe niż 10-krotność ich wartości, oznacza to, że maksymalna wartość udziałów wynosi 50.000,00 zł (100 x 50 x 10). Dużo? A może być jeszcze więcej! Należy bowiem uświadomić sobie, że taki obowiązek – przy tak sformułowanym postanowieniu umowy – może być nałożony nie raz, ale kilka, a nawet kilkanaście razy w trakcie funkcjonowania spółki i dodatkowo w niewielkich odstępach czasowych. Limit krotności wartości udziałów odnosi się bowiem jedynie do jednorazowej uchwały wspólników.
Praktyczne niebezpieczeństwa związane z dopłatami
Dopłaty choć z zasady powinny wspomóc spółkę w potrzebie, często stanowią narzędzie wymierzone przeciwko mniejszościowym wspólnikom. Dzieje się tak zwykle w sytuacji, gdy wiadomym jest, że sytuacja majątkowa takich wspólników nie jest najlepsza i trudno im będzie sprostać obowiązkowi dokapitalizowania spółki, która generuje wydatki, zamiast przynosić zyski.
Pamiętajmy, że większościowy wspólnik, a więc zasadniczo ten, który ma więcej niż 50% głosów na zgromadzeniu wspólników, ma realne przełożenie na to, kto zasiada w zarządzie spółki i może w głównej mierze decydować o kierunku rozwoju spółki.
W sytuacji rozbieżności zdań pomiędzy udziałowcami w zakresie kierunku działalności spółki może się okazać, że większościowy wspólnik będzie chciał zmarginalizować rolę mniejszościowego, a nawet wykluczyć go ze spółki.
Wystarczy, że wskutek uchwały o wniesieniu dopłat, mniejszościowy wspólnik nie sprosta temu obowiązkowi. W rezultacie może zostać podjęta kolejna uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki, w rezultacie której większościowy wspólnik zaliczy sobie wcześniej wniesione dopłaty na poczet swojego udziału w podwyższonym kapitale zakładowym. Wskutek takiego działania udział większościowego wspólnika ulegnie zwiększeniu w stosunku do udziału mniejszościowego wspólnika.
Alternatywnie, brak wniesienia dopłat może być sposobem na usunięcie mniejszościowego wspólnika ze spółki, jeśli w umowie znajduje się również postanowienie przewidujące umorzenie przymusowe udziałów wspólnika w przypadku braku wniesienia przez niego dopłat. Umorzenie przymusowe nie wymaga zgody wspólnika, którego udziały mają być umorzone. Wystarczająca jest uchwała zgromadzenia wspólników podjęta z zasady zwykłą większością głosów.
Mniejszościowy wspólnik może więc poczuć się zaskoczony takim obrotem sprawy. Jeszcze większą i przykrą niespodzianką może być dla niego rozliczenie z tytułu umorzonych udziałów. Wynagrodzenie za umorzone udziały zwykle (o ile korzystniej nie stanowi umowa spółki) stanowi wartość przypadających na umorzone udziały aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników.
Pamiętajmy: wartość księgowa spółki może być dużo mniej korzystna i niższa niż wartość przyjęta na podstawie określonej metodologii wyceny przedsiębiorstwa.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePodsumowanie: Dokapitalizowanie spółki z o.o. przez wspólnika
Dokapitalizowanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez działania wspólnika to strategiczny krok, który może znacznie wpłynąć na jej rozwój i stabilność finansową.
Udzielenie pożyczki przez wspólnika jest elastycznym rozwiązaniem, które pozwala na szybkie zwiększenie środków obrotowych spółki bez konieczności zmiany jej struktury kapitałowej. Dopłaty, będące dodatkowym wkładem finansowym, nie zwiększają kapitału zakładowego, ale poprawiają płynność finansową spółki i mogą być łatwiej dostępne dla wspólników.
Każda z tych metod ma swoje specyficzne zalety i wyzwania, dlatego ważne jest dokładne rozważenie potrzeb i możliwości spółki oraz konsultacja z adwokatem lub radcą prawnym, który specjalizuje się w prawie spółek handlowych oraz w podatkach.
Zapisz się na newsletter