Fundacja rodzinna a podatek VAT
Niewątpliwą zaletą Fundacji rodzinnej jest uproszczenie sukcesji firm rodzinnych przy efektywnym opodatkowaniu w zakresie podatku dochodowego. Sytuacja jednak komplikuje się na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (powszechnie zwaną ustawą o VAT). W niektórych sytuacjach może się bowiem okazać, że Fundacja rodzinna będzie zobowiązana zapłacić podatek VAT od wniesionych do niej aktywów.
Zasadniczą rolą Fundacji rodzinnej ma być zapewnienie długoletniej ochrony aktywów zgromadzonych przez jej Fundatora, jak również rozsądne nimi gospodarowanie. Wydawać by się zatem mogło, że nie ma nic prostszego od zasilenia takiej Fundacji wartościowym mieniem w postaci np. nieruchomości lub przedsiębiorstwa.
O ile przeniesienie składników rzeczowych na własność Fundacji rodzinnej nie rodzi negatywnych konsekwencji zarówno dla niej jak i Fundatora na gruncie przepisów ustaw o podatku dochodowym, o tyle może zaskoczyć przykra niespodzianka w zakresie podatku VAT. Ustawodawca dostosowując bowiem istniejące przepisy podatkowe do nowej instytucji jaką jest Fundacja rodzinna, nie przewidział dla niej żadnych odstępstw w zakresie podatku VAT.
Innymi słowy, Fundacja rodzinna tak jak spółki prawa handlowego może być podatnikiem podatku VAT, ewentualnie korzystać z przewidzianych zwolnień, ale również ponosić skutki nierozważnych decyzji transferu majątku.
Wniesienie mienia do Fundacji rodzinnej z VAT czy bez VAT- zasada generalna
Odpowiedź brzmi …to zależy…od statusu VAT Fundatora w zakresie czynności wniesienia do Fundacji rodzinnej określonego składnika majątkowego.
Jeśli zatem do Fundacji rodzinnej wnoszona jest np. działka gruntowa, lokal, samochód, co do których Fundator nie jest traktowany jak podatnik VAT, wówczas Fundacja nie będzie zobowiązana zapłacić podatku VAT od otrzymanego mienia.
Pamiętajmy, że inna jest definicja osoby prowadzącej działalność gospodarczą na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), a inna na podstawie ustawy o VAT. Fundator może zatem nie prowadzić działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o PIT, a jednocześnie być traktowany jak przedsiębiorca w rozumieniu ustawy o VAT.
Przykład nr 1:
Fundator jako nieprowadząca działalności osoba fizyczna uzyskująca czynsz z wynajmu własnego lokalu niemieszkalnego ponad 200 tyś zł w skali roku, na gruncie przepisów ustawy o VAT będzie podatnikiem podatku VAT. W konsekwencji do kwoty czynszu będzie zobowiązana doliczyć podatek VAT. Ma to jednak również swoje korzyści w postaci możliwości odliczenia podatku VAT za usługi związane np. z remontem, ulepszeniem takiego przedmiotu najmu.
Zbywając taki lokal do Fundacji rodzinnej, Fundacja może być zobowiązana do zapłaty podatku VAT.
Przykład nr 2:
Fundator prowadzi działalność gospodarczą w zakresie produkcji obuwia. Wnosi do Fundacji rodzinnej dom, który od zawsze służył zaspokajaniu jego potrzeb mieszkalnych, nigdy nie został wprowadzony do środków trwałych swojego przedsiębiorstwa, jego nabycie nie podlegało podatkowi VAT, ani nie dokonywał w nim znacznych ulepszeń.
W takim wypadku czynność przeniesienia domu do Fundacji rodzinnej nie podlega podatkowi VAT.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeKiedy Fundacja rodzinna będzie zobowiązana do zapłaty podatku VAT?
Wyobraźmy sobie sytuację, w której Fundator na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej nabył od dewelopera lokal. W cenie zakupu zawarty został podatek VAT, a który następnie Fundator odliczył w ramach prowadzonej działalności. Po niespełna 3 latach Fundator zdecydował się przekazać lokal na własność Fundacji rodzinnej, która nie będzie kontynuować dotychczas prowadzonej działalności Fundatora.
Ku jego zaskoczeniu, Fundacja zostanie zobowiązana do zapłaty podatku VAT!
Dlaczego tak się stanie?
Zgodnie z przepisem art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
O nieodpłatnym przekazaniu na rzecz Fundacji rodzinnej składników rzeczowych przesądza fakt, że w zamian za nie, Fundator lub inna osoba wnosząca nie otrzymują żadnego ekwiwalentu. W przeciwieństwie do wnoszonego tytułem aportu mienia do spółek prawa handlowego, Fundacji rodzinna nie wydaje udziałów, akcji lub innych praw udziałowych. W konsekwencji więc, przekazując Fundacji rodzinnej składniki rzeczowe, przy których nabyciu został odliczony podatek naliczony, konieczne będzie rozpoznanie przez Fundację podatku należnego.
Podstawą opodatkowania będzie cena nabycia składników rzeczowych lub składników podobnych, a gdy brak ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy, a więc w momencie wniesienia do Fundacji rodzinnej, a nie w dacie nabycia przez Fundatora fundacji rodzinnej (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT).
Kiedy Fundacja rodzinna będzie zobowiązana do korekty podatku VAT?
A teraz przeanalizujmy inną sytuację, w której Fundator wnosi do Fundacji Rodzinnej przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa, w którego skład wchodzą składniki majątkowe o wartości powyżej 15 tyś zł każdy, wprowadzone 3 lata wcześniej do środków trwałych i wykorzystywane do prowadzonej działalności gospodarczej.
Czy znajdzie zastosowanie przepis art. 7 ust 2 ustawy o VAT jak w pierwszym przykładzie?
Nie. Fundator przekazując nieodpłatnie Fundacji rodzinnej poszczególne składniki majątkowe tworzące funkcjonalną całość w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie musi dokonywać korekty podatku, który odliczył przy nabyciu tych poszczególnych składników. Co więcej, fundacja otrzymując nieodpłatnie w taki sposób mienie, również nie jest zobowiązana zapłacić podatku.
A gdzie jest pułapka?
Obowiązek związany z korektą odliczonego uprzednio przez Fundatora podatku VAT „przejdzie” na Fundację rodzinną, jeśli zdecyduje się na stosunkowo szybkie zbycie tak otrzymanego mienia bez podatku VAT.
Załóżmy, że Fundacja po upływie 3 lat od nabycia przedsiębiorstwa Fundatora zdecydowała się sprzedać wchodzącą w jego skład nieruchomość. Taka sprzedaż jest zwolniona z podatku VAT, gdyż Fundacja nabyła ją również bez podatku VAT jako składnik przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Fundacja rodzinna będzie jednak musiała dokonać korekty odliczonego przez Fundatora podatku VAT. w stosunku: liczba miesięcy, w których nieruchomość służyła czynnościom opodatkowanym (okres 6 lat – 3 lata przed wniesieniem do Fundacji i 3 lata po wniesieniu), do łącznego okresu objętego korektą, tj. 10 lat (art. 91 ust. 9 ustawy o VAT).
Reasumując, nieodpłatne przekazanie przez Fundatora swojego przedsiębiorstwa na rzecz Fundacji rodzinnej może wiązać się z sukcesją (o ironio) na gruncie podatku VAT.
Działalność Fundacji rodzinnej opodatkowana i zwolniona z VAT
Dobrze również wiedzieć, że Fundacja rodzinna prowadząc działalność gospodarczą może być podatnikiem podatku VAT i być zobowiązana go płacić, bądź też korzystać z prawa do zwolnienia z jego płatności.
Taka działalność jest nieograniczona, tzn. Fundacja może prowadzić ją również w zakresie nie wymienionym w przepisie art. 6 ustawy o fundacji rodzinnej. Jedyną konsekwencją „przekroczenia granic” enumeratywnie wymienionych czynności jest nałożenie na uzyskiwane z nich dochody 25% podatku dochodowego od osób prawnych (art. 24r ustawy o CIT).
Na gruncie ustawy o VAT, Fundacja rodzinna w zakresie powadzonej działalności może zostać uznana za podatnika VAT. Fundacja będzie zatem mogła zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i będzie uprawniona odliczać VAT od wydatków związanych z prowadzoną działalnością.
Warto podkreślić, że niekiedy prowadzona przez taką Fundację działalność może korzystać ze zwolnienia w podatku VAT. Przykładowo udzielenie pożyczki spółkom kapitałowym (sp. z o.o., S.A., PSA), w których Fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje, jest zwolnione z podatku VAT.
Działalność Fundacji rodzinnej na rzecz jej beneficjentów
Jednym z podstawowych celów działalności statutowej Fundacji jest zapewnienie wsparcia na rzecz jej beneficjentów. Wsparcie to może przybrać formę pieniężną lub niepieniężną. O ile świadczenia pieniężne na rzecz beneficjentów nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, o tyle świadczenia o charakterze rzeczowym lub usługowym są już dyskusyjne. W każdym przypadku należy bowiem weryfikować, czy takie świadczenie wchodzi w zakres działalności statutowej Fundacji rodzinnej czy też już go przekracza. Wydaje się, że pokrycie kosztów leczenia lub edukacji beneficjenta stanowi działalność statutową i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Z kolei udzielenie beneficjentowi pomocy finansowej w postaci oddania mu do nieodpłatnego korzystania składnika majątku Fundacji może być już dyskusyjne.
Równie niejednoznaczne jest zakwalifikowanie wydatków poniesionych przez Fundację w związku z realizacją takich świadczeń na rzecz beneficjenta. Tzn. czy od nabywanych towarów lub usług wykorzystywanych do realizacji świadczeń na rzecz beneficjentów korzysta z całkowitego czy też częściowego odliczenia VAT.
Przykład nr 3:
Fundacja rodzinna wynajmuje komercyjnie lokal mieszkalny. Kilka lat wcześniej przeprowadziła w nim gruntowny remont oraz dokonała znaczących ulepszeń podnoszących jego standard. Fundacja zarejestrowała się jako podatnik VAT i odliczyła podatek naliczony z faktur dokumentujących poniesione wydatki. Następnie oddała tenże lokal w bezpłatne użyczenie beneficjentowi.
Czy będzie zatem zobowiązana dokonać odpowiedniej korekty podatku VAT?
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePodsumowanie
Z pewnością Fundacja rodzinna posiada wiele zalet, w tym również podatkowych. Jak uczy jednak przysłowie „nie wszystko złoto co się świeci”.
Decydując się na założenie fundacji rodzinnej należy odpowiedzieć sobie na wiele pytań, m. in.:
- Co konkretnie wniesiemy do niej: dom, przedsiębiorstwo, działkę gruntu?
- Czym będzie zajmować się nasza Fundacja rodzinna i jak będzie korzystać z przekazanego mienia?
- Czy nabywając konkretny składnik majątkowy posiadaliśmy status podatnika VAT?
- Czy potencjalne korzyści związane z utworzeniem Fundacji nie przysłonią negatywne konsekwencje na gruncie przepisów ustawy o VAT.
W tym zakresie warto zwrócić się o fachową pomoc do zawodowego pełnomocnika specjalizującego się w zakresie prawa gospodarczego oraz podatkowego, który pomoże bezpiecznie zaplanować i przeprowadzić proces związany z sukcesją rodzinnego biznesu.
Zapisz się na newsletterPodobne artykuły
Przedawnienie roszczeń majątkowych – przypomnienie zasad
Likwidacja Fundacji Rodzinnej a podatek CIT
