PCC od pożyczki? Nie, z uwagi na zwolnienie z VAT
Udzielanie pożyczek to zjawisko powszechnie stosowane w obrocie gospodarczym. Nierzadko jedna ze stron (spółka – wspólnik) nie ma środków na prowadzenie bieżącej działalności, a banki odmawiają udzielenia kredytu lub pożyczki. W tym wypadku rozwiązaniem może być pożyczka od spółki dla wspólnika. Warto zastanowić się jakie konsekwencje podatkowe umowy tego rodzaju za sobą pociągają.
Udzielenie pożyczki przez spółkę kapitałową dla jej wspólnika nie podlega opodatkowaniu PCC z uwagi na zwolnienie z VAT
– taki wniosek płynie z treści indywidualnej interpretacji podatkowej Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z dnia 7 listopada 2019 roku (0111 KDIB4.4014.288.2019.2.JKU.)
Przedmiotem interpretacji w sprawie „pożyczki bez podatku PCC” był następujący stan faktyczny:
Spółka (…) S.A. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarła umowę pożyczki ze swoim wspólnikiem-akcjonariuszem. Strony zawierające przedmiotową umowę pożyczki ustaliły pomiędzy sobą wysokość oprocentowania, które stanowi wynagrodzenie dla Spółki. Pożyczka udzielona została ze środków własnych Spółki. Celem udzielenia pożyczki było nie tylko udzielenie wsparcia finansowego dla wspólnika, ale również czerpanie zysku z udzielonej pożyczki.
W konsekwencji, czynność udzielenia pożyczki akcjonariuszom przez Spółkę było działaniem, które generuje przychody dla Spółki. Spółka osiąga korzyść poprzez wykorzystanie własnego majątku rzeczowego (środków pieniężnych) w celu uzyskania przychodu. Aktualnie, przy niskim oprocentowaniu lokat bankowych, taki sposób wykorzystania majątku Spółki stanowi zyskowny i bezpieczny sposób inwestowania środków finansowych, z którego generuje zysk w postaci oprocentowania pożyczki.
Wcześniej Spółka nie udzielała pożyczek i nie prowadziła działalności w tym zakresie, gdyż nie posiadała wystarczających środków finansowych. Spółka jednak nie wyklucza, że w przyszłości, w przypadku posiadania nadwyżki środków finansowych, udzieli kolejnej pożyczki bądź pożyczek, również odpłatnych. Spółka zarówno w umowie Spółki jak i we wpisie w Krajowym Rejestrze Sądowym w zakresie swojej działalności nie ma wpisanego do przedmiotu działalności udzielania pożyczek ani też innej podobnej działalności finansowej. Udzielona pożyczka stanowi dla Spółki działalność mającą charakter poboczny względem działalności podstawowej.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePodatek PCC od pożyczki?” – W związku z powyższym we wniosku o interpretację zadano następujące pytanie:
- Czy czynność udzielenia pożyczki przez Spółkę będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i jednocześnie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT?
- Czy na Pożyczkobiorcy ciąży obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zawarcia umowy pożyczki ze Spółką będącą podatnikiem podatku od towarów i usług?
Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej zgodził się ze stanowiskiem Pożyczkobiorcy i uznał, że jednorazowa czynność udzielenia pożyczki przez spółkę swojemu wspólnikowi korzysta ze zwolnienia z podatku VAT, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Dla dociekliwych, poniżej zamieszczona jest argumentacja prawna stanowiska Dyrektora KIS.
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT), przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
- zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Z powyższego wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.
Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.
Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Według art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).
Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.
Istota umowy pożyczki bez podatku PCC
Istota umowy pożyczki została zawarta w art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145). Zgodnie z ww. przepisem – przez umowę pożyczki, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek bez podatku PCC przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, nawet, gdy te czynności nie znajdują się w jej zakresie przedmiotowym.
W efekcie, udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnianiu kapitału na wskazany w umowie okres. Czynność udzielenia pożyczki w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek lub prowizji z tytułu korzystania z cudzego kapitału traktowana jest jako świadczenie usług.
W konsekwencji, na podstawie powołanych powyżej przepisów ustawy o VAT, czynność udzielenia przez Spółkę oprocentowanej pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy, stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. W oparciu o art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.
Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów
Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy – zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
Zatem skoro z powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy wynika, że zwalnia się od podatku usługi w zakresie udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, to należy stwierdzić, że wskazana we wniosku usługa udzielenia przez Spółkę pożyczki na rzecz jej wspólnika stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, przy czym czynność ta korzysta ze zwolnienia od tego podatku w oparciu o ww. przepis art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.
W konsekwencji, czynność udzielenia przez pożyczkodawcę pożyczki na rzecz Wnioskodawcy, jako odpłatne świadczenie usługi zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, jednak z uwagi na fakt, że powyższa usługa mieści się w zakresie czynności, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy – to tym samym korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie ww. przepisu.
Z kolei zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2019 r., poz. 1519, dalej ustawa o PCC) podatkowi temu podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.
Pożyczka bez podatku PCC. Stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.
Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 7 ww. ustawy obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, przy umowie pożyczki ciąży na biorącym pożyczkę. W przypadku umowy pożyczki stawka podatku wynosi – zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy – 0,5 %.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeOpodatkowanie pożyczki – regulacje prawne
W związku z powyższymi regulacjami prawnymi należy stwierdzić, że umowa pożyczki podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tego podatku ciąży na biorącym pożyczkę.
Niezależnie od powyższego podkreślić jednak należy, że w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:
a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
- umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
- umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
W przypadku umów pożyczki o wyłączeniu („pożyczka bez podatku PCC”), o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają status podatnika podatku od towarów i usług. Podstawę do ww. wyłączenia może stanowić m.in. fakt, że jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest zwolniona od podatku od towarów i usług.
A zatem, skoro omawiana czynność udzielenia pożyczki będzie podlegała regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług oraz będzie z tego podatku zwolniona, to w powyższej sprawie 5 znajdzie zastosowanie wyłączenie zawarte w art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym na Wnioskodawcy – jako pożyczkobiorcy – nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.
W postępowaniu przed Dyrektorem KIS pożyczkobiorcę reprezentowała adw. Milana Krzemień z Krzemień Zaliwska Adwokaci i Radcowie prawni sp.p. (www.kzlegal.pl)
Sprawdź również: przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o.
Zapisz się na newsletter