Czy do legalizacji samowoli budowlanej wystarczy tytułu prawny do nieruchomości na czas realizacji prac budowlanych?
Tytuł prawny do nieruchomości w kontekście legalizacji lub wykonania robót budowlanych jest kluczowy dla uregulowania stanu prawnego. Aby zalegalizować prace wykonane w ramach samowoli budowlanej, niezbędne jest posiadanie praw do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Prawo to obejmuje m.in. tytuł własności, użytkowania wieczystego, najmu lub dzierżawy, uprawniający do prowadzenia robót budowlanych.
Proces legalizacji zazwyczaj rozciąga się na wiele miesięcy lub lat po wykonaniu robót budowlanych, co może prowadzić do zmiany stanu prawnego nieruchomości między tymi okresami. W takich sytuacjach pojawia się pytanie, czy organ nadzoru budowlanego powinien uwzględniać stan prawny z chwili wykonywania robót czy też z chwili ich legalizacji.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2022 roku podkreślił, że konieczne jest posiadanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w momencie legalizacji samowoli budowlanej, nawet jeśli inwestor posiadał takie prawo w chwili wykonywania robót. Zgodnie z tą interpretacją, aby skutecznie zalegalizować samowolnie wykonane prace, konieczne jest zachowanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w czasie postępowania naprawczego.
Podobne wyzwania występują w przypadku stosowania przepisów planistycznych do legalizacji samowoli budowlanych. Ważne jest, aby prace budowlane były zgodne z przepisami dotyczącymi zagospodarowania przestrzennego w momencie ich legalizacji. Sądy administracyjne zazwyczaj wskazują na konieczność stosowania przepisów obowiązujących w chwili legalizacji, choć zdarzają się wyroki, które nakazują uwzględnienie korzystniejszych przepisów dla inwestora, argumentując, że jest to interpretacja zgodna z duchem konstytucji.
24 września 2023 r. wprowadzono zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dotyczą one m.in. decyzji o warunkach zabudowy. Pojawiły się nowe wytyczne. Sprawdźmy, kiedy jest wymagana decyzja o warunkach zabudowy.
Kiedy po nowelizacji z 2023 roku wymagana jest decyzja o warunkach zabudowy ?
Kwestie dotyczące wymogu decyzji o warunkach zabudowy są uregulowane w art. 59 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r., która została zmieniona poprzez Ustawę z 7 lipca 2023 r. Nowe przepisy obowiązują od 24 września 2023 r.
Decyzja o warunkach zabudowy jest wymagana w przypadku zmiany zagospodarowania terenu lub sposobu użytkowania obiektu budowlanego, szczególnie gdy brak jest planu miejscowego lub obowiązuje plan uchwalony przed 1 stycznia 1995 r.
Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Decyzja nie jest potrzebna dla zmian jednorazowych trwających do roku oraz prac remontowych, montażowych lub przebudowy, które nie wpływają na sposób zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego ani nie wymagają oceny oddziaływania na środowisko.
Nie wymaga się decyzji o warunkach zabudowy w przypadku zmian zagospodarowania terenu dotyczących obiektów budowlanych określonych w ustawie Prawo budowlane. Niemniej jednak, istnieją wyjątki od tych wyjątków. Decyzja jest konieczna, gdy zmiana dotyczy obiektów wpisanych do rejestru zabytków, obszarów parków narodowych, rezerwatów i ich otulin, obszarów Natura 2000 oraz obszarów objętych ochroną przyrody.