Tajemnica przedsiębiorstwa, a niekonstytucyjność przepisu art. 286 § 1 ust. 1 pkt 3 ustawy PWP

Aleksandra Zaliwska

Radca prawny, partner zarządzający. Kieruje praktyką własności intelektualnej, ochrony konkurencji oraz E-commerce.

Art. 286 § 1

Z ostatniej chwili …. Przepis art. 286¹ ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Pwp) zobowiązujący do podawania w sądzie szczegółowych informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa został przez Trybunał Konstytucyjny uznany za niekonstytucyjny, to jest niezgodny z art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. W czwartek 6 grudnia 2018 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok w sprawie SK 19/16 ze skargi konstytucyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dotyczącej naruszenia praw własności przemysłowej. Orzeczenie zapadło jednogłośnie. Zapraszamy na wpis: Tajemnica przedsiębiorstwa, a niekonstytucyjność przepisu art. 286 § 1 ust. 1 pkt 3 ustawy PWP.

Tajemnica przedsiębiorstwa- Pwp ustawa

Zgodnie z przepisem art. 286¹ ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo własności przemysłowej:

Sąd właściwy do rozpoznania spraw o naruszenie praw własności przemysłowej miejsca, w którym sprawca wykonuje działalność lub w którym znajduje się jego majątek, także przed wytoczeniem powództwa, rozpoznaje, nie później niż w terminie 3 dni od dnia złożenia w sądzie lub 7 dni w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej, wniosek uprawnionego z patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji lub osoby, której ustawa na to zezwala: o zabezpieczenie roszczeń przez zobowiązanie innej niż naruszający osoby do udzielenia informacji, które są niezbędne do dochodzenia roszczeń, określonych w art. 287 ust. 1 i w art. 296 ust. 1 pwp, o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne lub prawo z rejestracji, jeżeli naruszenie tych praw jest wysoce prawdopodobne oraz:

a) stwierdzono, że posiada ona towary naruszające patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne lub prawo z rejestracji, lub

b) stwierdzono, że korzysta ona z usług naruszających patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne lub prawo z rejestracji, lub

c) stwierdzono, że świadczy ona usługi wykorzystywane w działaniach naruszających patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne lub prawo z rejestracji, lub

d) została przez osobę określoną w lit. a, b lub c wskazana jako uczestnicząca w produkcji, wytwarzaniu lub dystrybucji towarów lub świadczeniu usług naruszających patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne lub prawo z rejestracji,

a powyższe działania mają na celu uzyskanie bezpośrednio lub pośrednio zysku lub innej korzyści ekonomicznej, przy czym nie obejmuje to działań konsumentów będących w dobrej wierze.

Zdaniem Trybunału przepis ten nie zabezpiecza interesów przedsiębiorcy, zmuszając go do ujawnienia wszystkich informacji, nawet gdy nie jest to konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy. Narusza też konstytucyjnie chronione prawo do sądu.

Trybunał wskazał, że art. 22 Konstytucji wyraża prawo podmiotowe, jakim jest wolność działalności gospodarczej. Dokonując oceny zgodności zakwestionowanego przepisu z Konstytucją, Trybunał Konstytucyjny przeprowadził test proporcjonalności, w którym odpowiedział na następujące pytania:

1) czy skarżone rozwiązanie prawne jest przydatne (skuteczne), by realizować założone w nim cele,

2) czy skarżone rozwiązanie prawne jest konieczne dla ochrony innych niż wolność działalności gospodarczej wartości,

3) czy skarżone rozwiązanie prawne w sposób proporcjonalny ogranicza wolność działalności gospodarczej w stosunku do wartości i praw konstytucyjnych, które miałyby być chronione ?

Odnosząc się do pierwszego z wyżej wymienionych kryteriów, Trybunał Konstytucyjny potwierdził, iż wprowadzenie stosownych regulacji było koniecznym wykonaniem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej i motywowane jej implementacją. Trybunał wskazał także, że przyjęte rozwiązanie prawne może być przydatne w realizacji założonego celu legislacyjnego.

Tajemnica przedsiębiorstwa- Ustawa o prawie przemysłowym

Odnosząc się do kolejnego z kryteriów Trybunał Konstytucyjny uznał, że mimo iż analizowany przepis realizuje założony cel ustawowy, to jego istotą jako elementu postępowania zabezpieczającego powinien być odwracalny charakter. Tymczasem – co podkreślił Trybunał – realizacja zobowiązania ustawowego prowadzi do przekazania informacji przedsiębiorcy, niezależnie od tego, jaki będzie dalszy bieg postępowania w głównej sprawie o naruszenie praw własności przemysłowej, a nawet w sytuacji, kiedy takie postępowanie główne nigdy nie  zostanie zainicjowane, a w konsekwencji uznał, że art. 286¹ ust. 1 pkt 3 pwp stanowił podstawę uzyskania informacji niezależnie od celu, dla którego został przyjęty. Tym samym wskazana regulacja nie jest konieczna dla ochrony innych konstytucyjnych wartości. Zgodnie z rozstrzygnięciem Trybunału wymóg z art. 31 ust. 3 Konstytucji nie został spełniony.

Następnie Trybunał dokonał oceny spełnienia warunku proporcjonalności w znaczeniu ścisłym i uznał, że ochrona osoby uprawnionej z praw własności przemysłowej w takim kształcie wynikającym ze skarżonego przepisu jest nieproporcjonalna w stosunku do ochrony praw osób prowadzących działalność gospodarczą – zobowiązanych do udzielenia informacji, a źródłem tej nieproporcjonalności jest wadliwy sposób zredagowania kwestionowanego przepisu, w tym zawarte w nim pojęcia „sprawca” i „osoba inna niż naruszający”. Zdaniem Trybunału dopuszczają one bowiem nadużycia na etapie postepowania o zabezpieczenie roszczeń, kiedy nie jest przesądzone, czy doszło do naruszenia praw własności przemysłowej.

Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału przepis art. 286¹ ust. l pkt 3 pwp w sposób nieproporcjonalny naruszył wolność działalności gospodarczej zobowiązanego do ujawnienia informacji handlowych (tajemnica przedsiębiorstwa), nie dając mu odpowiednich gwarancji chroniących przed nadużyciem ze strony uprawnionego do pozyskiwania informacji wchodzących w zakres tajemnicy handlowej. Kwestionowana regulacja nie pozwalała na miarkowanie obowiązków informacyjnych.

Po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw, niekonstytucyjny przepis utraci moc obowiązującą.

Podobne artykuły

16 lipca 2024

Nazwisko jako znak towarowy spółki. Jak zabezpieczyć właściciela nazwiska przed nieuczciwymi praktykami.

W dzisiejszych czasach coraz częściej przedsiębiorcy decydują się na objęcie ochroną prawną dobra, jakim jest […]

7 listopada 2023

Wykorzystanie wizerunku pracownika przez pracodawcę zgodnie z prawem

Publikowanie zdjęć pracowników na stronie internetowej pracodawcy, na jego profilu w mediach społecznościowych, broszurach informacyjnych, […]

21 marca 2023

Czy sztucznej inteligencji [AI | SI] przysługują prawa autorskie?

Dokonujący się na naszych oczach postęp technologiczny, w tym rozwój sztucznej inteligencji, która potrafi wykonywać […]