40. Rażące niedbalstwo w transporcie – zaskakujące konsekwencje
W transporcie krajowym czy międzynarodowym szkody rzadko wynikają z celowych działań przewoźnika czy kierowcy. Zazwyczaj są one efektem niespodziewanych sytuacji, często zdarzających się w branży TSL. Wyobraź sobie sytuację, że kierowca nie dociera na czas na rozładunek, bo pomylił drogę albo źle oszacował swoje limity czasu pracy, więc zamiast rozładowywać się, musi zrobić przerwę, tzw. „pauzę”. W tym odcinku omawiamy rażące niedbalstwo w transporcie i jego wpływ na odpowiedzialność przewoźnika.
Te pozornie przypadkowe zdarzenia mogą wpłynąć na odpowiedzialność przewoźnika, czasem ją zaostrzając. Właśnie te sytuacje często są powodem sporów między stronami umowy przewozu.
Czym jest rażące niedbalstwo?
Niedbalstwo to zaniedbanie obowiązków i brak staranności, które mogą prowadzić do uszkodzenia, utraty lub opóźnienia dostawy towarów. Rażące niedbalstwo to jednak coś więcej – to niemal świadome ignorowanie ryzyka, graniczące z działaniem celowym.
Przykłady rażącego niedbalstwa w transporcie
- Niewykonanie przewozu w zadanej temperaturze – Przewoźnik, który nie dotrzymuje wymaganej temperatury podczas transportu, może być uznany za rażąco niedbałego.
- Błędne ustalenie terminu załadunku – Podstawienie pojazdu w niewłaściwym terminie, na przykład przyjazd dwa dni po dniu ustalonym w zleceniu.
- Ignorowanie przepisów ruchu drogowego – Przykład kierowcy, który ignorując znaki zakazu, doprowadza do uszkodzenia pojazdu pod niskim wiaduktem.
- Pozostawienie pojazdu bez nadzoru – Parkowanie załadowanego towarami pojazdu na niestrzeżonym parkingu podczas gdy zlecenie wymaga korzystania z parkingu strzeżonego.
Rażące niedbalstwo w transporcie: konsekwencje prawne i finansowe dla przewoźnika
Kiedy w transporcie dojdzie do rażącego niedbalstwa, przewoźnik może napotkać poważne konsekwencje prawne zarówno na gruncie prawa krajowego, jak i międzynarodowego.
Spójrzmy, jak to działa w praktyce.
W polskim prawie przewozowym spotkamy dwa przepisy, które wyraźnie dotyczą rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Pierwszy z nich, art. 76 pkt 3 ustawy prawo przewozowe, to wyjątek od zasady, że przyjęcie przesyłki bez zastrzeżeń przez odbiorcę powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia. Jeśli szkoda wynikła z umyślnej winy lub rażącego niedbalstwa przewoźnika, odbiorca nadal może dochodzić odszkodowania, nawet jeśli przy odbiorze nie zgłosił żadnych zastrzeżeń. To ważne, bo chroni odbiorcę przed nadużyciami przewoźnika i zapewnia, że jego skrajnie nieodpowiedzialne działania nie pozostaną bez konsekwencji prawnych.
Drugi przepis, art. 86 prawa przewozowego, usuwa ograniczenia dotyczące wysokości odszkodowania, gdy szkoda wynikła z umyślnej winy lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. W takim przypadku przewoźnik musi zapłacić pełne odszkodowanie, obejmujące nie tylko bezpośrednie straty, ale także utracone korzyści. Przykładowo, jeśli przewoźnik przez swoje rażące niedbalstwo uszkodził towar, który miał być sprzedany z zyskiem, poszkodowany może domagać się zwrotu wartości towaru oraz utraconych korzyści ze sprzedaży.
Te przepisy zwiększają odpowiedzialność przewoźników i zapewniają, że rażąco niedbałe działania będą odpowiednio sankcjonowane. Dają też poszkodowanym prawo do pełnej rekompensaty za szkody spowodowane skrajnie nieodpowiedzialnymi działaniami przewoźników.
Na gruncie prawa międzynarodowego, w Konwencji CMR, zasady odpowiedzialności przewoźnika za rażące niedbalstwo są ukształtowane podobnie . Zgodnie z art. 29 Konwencji, przewoźnik nie może powoływać się na przepisy, które wyłączają lub ograniczają jego odpowiedzialność, jeśli szkoda powstała wskutek jego złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa. To znaczy, że jeśli przewoźnik działał umyślnie lub skrajnie nieodpowiedzialnie, nie może unikać odpowiedzialności, twierdząc, że działał zgodnie z przepisami dotyczącymi ryzyka transportu.
Co więcej, w przypadku rażącego niedbalstwa, przewoźnik nie może korzystać z ograniczeń dotyczących wysokości odszkodowania. Osoba poszkodowana może uzyskać pełne odszkodowanie, obejmujące zarówno bezpośrednie szkody, jak i dalsze negatywne skutki, pod warunkiem, że są one normalnym wynikiem działania lub zaniechania przewoźnika.
Konwencja CMR przewiduje także, że rażące niedbalstwo wpływa na okres przedawnienia roszczeń. Standardowo termin przedawnienia wynosi rok, ale w przypadku złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa, okres ten wydłuża się do trzech lat.
Skutki rażącego niedbalstwa
Rażące niedbalstwo przewoźnika może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych:
- Ograniczenie konsekwencji przy braku weryfikacji towaru – Uprawniony może domagać się odszkodowania nawet bez zgłoszenia zastrzeżeń przy odbiorze towaru.
- Zniesienie limitów odszkodowań – W przypadku rażącego niedbalstwa przewoźnik odpowiada za szkodę w pełnej wysokości, obejmując zarówno straty bezpośrednie, jak i utracone korzyści.
Odpowiedzialność ubezpieczyciela
Czy ubezpieczyciel pokryje szkodę wynikającą z rażącego niedbalstwa? Zasadniczo nie, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej. Negocjując umowę ubezpieczeniową, zwrócić uwagę na te postanowienia.
Przykład pażącego niedbalstwa w przewozie: analiza wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Jedna z takich sytuacji była analizowana przez sąd i miała miejsce w następujących okolicznościach:
Przewoźnik miał przewieźć towar o dużej wartości. Zgodnie ze zleceniem miał on zostać odebrany o 14, kierowca podstawił się jednak na załadunek już o godzinie 10:00, a dokumenty przewozowe otrzymał dopiero około 15.00. Z uwagi na dużą wartość towaru, postoje miały odbywać się wyłącznie na parkingach strzeżonych. Kierowca był jednak zmuszony zatrzymać się na zwykłym parkingu z uwagi na upływ jego dobowego czasu pracy. Tam też doszło do rozboju.
W wyroku, Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny ocenił te zdarzenie w sposób następujący:
- Trasa przewozu nie była szczegółowo zaplanowana pod kątem miejsc noclegowych, zgodnie z warunkami określonymi w zleceniu przewozowym. Przewoźnik lub jego kierowca działał w tej kwestii na bieżąco, co Sąd uznał za niedopuszczalne.
- Parking strzeżony to taki, który zapewnia ochronę przed utratą pojazdu lub ładunku. Jest ogrodzony, wjazd i wyjazd są kontrolowane, a cały teren jest monitorowany przez system lub osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo. Nawet jeśli parkowanie na strzeżonym parkingu nie gwarantuje 100% bezpieczeństwa, to jednak znacząco zmniejsza ryzyko. Zostawienie pojazdu z wartościowym ładunkiem na takim parkingu jest podstawową zasadą ostrożności.
- Kierowca wybrał parking przy barze czynnym 24 godziny na dobę, ale ten parking znajdował się przy małej stacji serwisowej, która nie działała w nocy. Monitoring obejmował tylko strefę dystrybutorów paliwa, a nie miejsce, gdzie zaparkował pojazd. Brak ogrodzenia, ochrony i odpowiedniego oświetlenia w nocy sprawił, że wybór tego miejsca na postój był rażąco niedbały. Fakt, że inni kierowcy ciężarówek korzystali z tego parkingu w nocy oraz że w pobliżu był bar, nie zmienia oceny, że wybór tego miejsca na nocleg był skrajnie nieodpowiedzialny.
Co więcej, sąd uznał za rażące niedbalstwo również fakt, że kierowca przyjechał na załadunek zbyt wcześnie. Gdyby zastosował się do wskazanej godziny, jego czas pracy rozpocząłby się później, co pozwoliłoby mu przejechać region bez strzeżonych parkingów bez konieczności postoju.
Podsumowując sąd wskazał, że wszystkie okoliczności sprawy wskazują, że kierowca ignorując warunki zlecenia transportowego, co do godziny załadunku, jak i pozostając na nocleg, wbrew warunkom tego zlecenia, poza parkingiem strzeżonym, dopuścił się rażącego niedbalstwa przy wykonywaniu przewozu, co wyklucza możliwość powoływania się na wyłączenie lub ograniczenie jego odpowiedzialności za utracony ładunek.
To wszystko pokazuje, jak istotne jest przestrzeganie zasad i warunków określonych w zleceniu przewozowym. Rażące niedbalstwo przewoźnika może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych, a odpowiednie planowanie trasy i wybór bezpiecznych miejsc postojowych są kluczowe dla uniknięcia takich problemów.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeZatem warto zapamiętać, że…
znajomość konsekwencji rażącego niedbalstwa w transporcie jest kluczowa dla każdego przewoźnika. Pomoże to nie tylko w uniknięciu potencjalnych sporów, ale także w lepszym zarządzaniu ryzykiem i ochronie przed nieuzasadnionymi roszczeniami.
Zapraszam do śledzenia kolejnych odcinków, gdzie omawiam inne aspekty prowadzenia działalności w branży transport, spedycja i logistyka. Dziękuję za oglądanie i do zobaczenia w następnym odcinku!
- powiązane specjalizacje: Obsługa prawna firm
