Wypowiedzenie przez wspólnika umowy spółki komandytowej
Zakończenie uczestnictwa w spółce komandytowej lub innej spółce osobowej, wymaga od wspólnika złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy spółki. Istotne jest przy tym skierowanie go do właściwych osób i w odpowiednim terminie. Ta stosunkowo prosta czynność rozpoczyna skomplikowany proces wielomiesięcznych przygotowań spółki do rozliczenia z występującym wspólnikiem. Kończy się on wypłatą udziału kapitałowego lub spłatą jego ujemnej wartości. Aby przygotować się do wypowiedzenia umowy spółki komandytowej, warto dokładnie poznać zarówno prawne, jak i finansowe skutki tej decyzji. Niniejszym artykułem wskażemy Ci, jakie kroki podjąć, aby dokonać tego w sposób odpowiedzialny i skuteczny. Omówione zostaną także przyczyny, przebieg i następstwa złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.
W artykule znajdziesz odpowiedzi na następujące pytania:
- W jaki sposób można wystąpić ze spółki komandytowej?
- Jak umowa spółki komandytowej powinna zostać wypowiedziana?
- Kiedy umowa spółki komandytowej powinna zostać wypowiedziana?
- Czy po wypowiedzeniu umowy, spółka może dalej istnieć i prowadzić działalność?
- Jak rozliczyć się z występującym wspólnikiem?
- Czym jest bilans wartości zbywczej i jak go sporządzić?
- Czy wypłata udziału kapitałowego może być dokonana w ratach?
- Podsumowanie
W jaki sposób można wystąpić ze spółki komandytowej?
Kodeks spółek handlowych przewiduje dwie zasadnicze możliwości wystąpienia ze spółki komandytowej:
– zbycie przez wspólnika ogółu praw i obowiązków przysługujących mu w spółce, np. w drodze darowizny lub sprzedaży;
– wypowiedzenie przez wspólnika umowy spółki komandytowej.
W praktyce spotyka się również trzeci sposób wystąpienia ze spółki komandytowej dokonywany w drodze porozumienia zawartego pomiędzy wszystkimi wspólnikami i następczej zmiany umowy spółki. Sposób ten, jako nieregulowany przepisami Kodeksu spółek handlowych, jest jednak krytykowany w orzecznictwie sądowym, które podważa jego skuteczność.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeJako przykład warto wskazać wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi XIII Wydziału Gospodarczego Odwoławczego z dnia 17 czerwca 2016 r. wydany w sprawie o sygn. akt XIII Ga 1120/15. Sąd wskazał w nim, że „sposób wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej (przepisy te odpowiednio stosuje się do spółki komandytowej – komentarz autora) został uregulowany w przepisach Kodeksu spółek handlowych w sposób wyczerpujący, zatem nie ma podstaw do kreowania innych, pozakodeksowych stanów faktycznych, w których możliwe byłoby wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej. (…) nie jest możliwe na innej drodze dokonanie zmiany składu osobowego wspólników spółki jawnej, w szczególności na mocy porozumienia wszystkich stron umowy spółki i zgody na wystąpienie wspólnika ze spółki ze skutkiem natychmiastowym”.
Wystąpienie ze spółki komandytowej przez wspólnika możliwe jest również w procesie zmiany jej formy prawnej, np. przekształcenia w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. W takim przypadku, wspólnik niezainteresowany dalszą działalnością w spółce, nie będzie uczestniczył w przekształceniu i posiadał statusu udziałowca w powstałej w wyniku przekształcenia spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Rozliczenie ze wspólnikiem jego udziału kapitałowego może nastąpić na podstawie sporządzonego osobnego bilansu, w drodze zawarcia przez spółkę i wspólnika porozumienia w zakresie wzajemnych rozliczeń.
Jak umowa spółki komandytowej powinna zostać wypowiedziana?
Umowa spółki komandytowej może zostać wypowiedziana przez każdego wspólnika, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach Kodeksu spółek handlowych oraz postanowieniami zawartymi w treści umowy spółki. Co istotne, przepisy prawa przewidują możliwość wypowiedzenia tylko w przypadku spółek, które zostały zawarte na czas nieoznaczony. Wypowiedzenie umowy spółki zawartej na czas oznaczony jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy wspólnicy taką możliwość wyraźnie dopuszczą w umowie spółki i jednocześnie określą w niej przesłanki wypowiedzenia.
Wspólnik dokonuje wypowiedzenia w drodze pisemnego oświadczenia. Może złożyć je wszystkim pozostałym wspólnikom lub wyłącznie wspólnikowi upoważnionemu do reprezentowania spółki. Uważa się je za złożone z chwilą, gdy zostało doręczone adresatowi, nie zaś z chwilą nadania. Oświadczenie może zostać wysłane listem poleconym lub pocztą kurierską na adres spółki, a także osobiście doręczone przez wstępującego wspólnika za potwierdzeniem odbioru.
Praktyczna porada!
Skorzystanie z doręczenia za pośrednictwem poczty kurierskiej pozwoli uniknąć ryzyka długotrwałego zaniechania odbioru listu poleconego. Po nieudanej próbie doręczenia, operator pocztowy dwukrotnie awizuje list (łącznie trwa to 14 dni), a następnie zwraca korespondencję do nadawcy (co trwa około 7 dni). Firma kurierska podejmuje czynności zdecydowanie szybciej, często jest również skuteczniejsza w doręczeniu, np. z uwagi na podejmowane wcześniej próby skontaktowania się z odbiorcą, większą elastyczność w zakresie godzin i miejsca doręczenia.
Kiedy umowa spółki komandytowej powinna zostać wypowiedziana?
Zasadniczo umowa spółki komandytowej powinna zostać wypowiedziana najpóźniej na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego, którym w praktyce najczęściej jest rok kalendarzowy. Oświadczenie wspólnika o wypowiedzeniu powinno zostać zatem złożone (tj. doręczone odbiorcy) najpóźniej do dnia 30 czerwca danego roku kalendarzowego. Wydłużenie wskazanego terminu jest niedopuszczalne. Natomiast nic nie stoi na przeszkodzie, aby umowa spółki komandytowej określała termin krótszy niż 6 miesięcy.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeCzy po wypowiedzeniu umowy, spółka może dalej istnieć i prowadzić działalność?
Wypowiedzenie umowy jest jedną z przyczyn powodujących rozwiązanie spółki. Pozostali wspólnicy mogą jednak podtrzymać jej działalność, o ile umowa spółki tak stanowi, albo gdy uzgodnią oni tak przed upływem terminu wypowiedzenia.
Praktyczna porada!
Gdy umowa spółki komandytowej zostanie wypowiedziana, pozostali wspólnicy powinni w pierwszej kolejności spojrzeć do jej treści w poszukiwaniu postanowienia, na mocy którego spółka istnieje nadal, mimo wypowiedzenia jej umowy przez jednego ze wspólników.
Jeśli takie postanowienie nie występuje w umowie spółki, przed upływem terminu wypowiedzenia, pozostali wspólnicy powinni podjąć uchwałę o dalszym istnieniu spółki. Ponieważ sprawa dotyczy samego istnienia spółki, konieczna jest zgoda wszystkich wspólników uprawnionych do podjęcia uchwały. Umowa spółki może przewidywać, że wystarczająca będzie zgoda oznaczonej większości wspólników, nie zaś wszystkich z nich.
Jak rozliczyć się z występującym wspólnikiem?
Opuszczenie spółki komandytowej przez wspólnika wiąże się z koniecznością rozliczenia jego udziału kapitałowego. Przy obliczeniu jego wysokości, w ogólnej wartości zbywczej majątku spółki powinny być zachowane proporcje procentowe udziałów kapitałowych wspólników, jakie mieli oni w czasie trwania spółki.
Dla ułatwienia posłużmy się przykładem:
W spółce komandytowej występuje 4 wspólników, z czego 1 jest komplementariuszem, a 3 są komandytariuszami. Wspólnicy wnieśli do spółki następujące wkłady:
- Komplementariusz – 5 000 zł
- Komandytariusz 1 – 25 000 zł
- Komandytariusz 2 – 35 000 zł
- Komandytariusz 3 – 35 000 zł
W omawianym przykładzie, gdyby umowa spółki komandytowej nie określała w sposób odmienny niż przepisy prawa zasad rozliczenia udziału kapitałowego i wypowiedziałby ją Komandytariusz 1, przysługiwałoby mu prawo do wypłaty udziału w wysokości 25 % wartości zbywczej majątku spółki.
Jeśli udział kapitałowy wykaże wartość dodatnią, powinien on zostać wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze. Nie zwraca się w naturze rzeczy przeniesionych przez ustępującego wspólnika na własność spółki. Dopuszczalne jest jednak, aby za zgodą występującego wspólnika, spółka w miejsce wypłaty sumy pieniężnej wydała uprawnionemu rzeczy zamienne należące do majątku spółki, w tym także wkład rzeczowy wspólnika do spółki, jeżeli taki był przez niego wniesiony. Otrzymana wypłata udziału kapitałowego powoduje konieczność zapłaty podatku. Jego wysokość, a także zasady zapłaty są uzależniane od uzgodnionego sposobu rozliczenia ze wspólnikiem.
Jeśli obliczona wartość udziału kapitałowego jest ujemna, wspólnik opuszczający spółkę jest zobowiązany do pokrycia brakującej wartości wobec spółki. W takim przypadku to spółka ma roszczenie wobec wspólnika występującego. Dochodzenie należności wymaga wystąpienia z powództwem na drogę sądową, co niesie za sobą praktyczne niedogodności. Skoro bowiem wartość spółki jest ujemna, znaczącym utrudnienie będzie dla niej choćby konieczność poniesienia kosztów sądowych, w tym inicjującej postępowanie opłaty od pozwu.
Jednocześnie, wspólnik, który opuszcza spółkę, nadal uczestniczy w zyskach i stratach związanych ze sprawami, które nie zostały jeszcze zakończone, jednak nie ma już wpływu na ich prowadzenie. Może przy tym żądać wyjaśnień, przeglądu rachunków oraz podziału zysków i strat z końcem każdego roku obrotowego. Brak jest przeciwwskazań, aby umowa spółki komandytowej w sposób odmienny określała zasady rozliczeń wspólników. Dotyczy to m.in. przyjęcia innej wartości majątku spółki niż wartość zbywcza, ustalenia innej niż udział kapitałowy podstawy rozliczenia ze wspólnikiem, określenia innego dnia bilansowego, niż ostatni dzień roku obrotowego.
Czym jest bilans wartości zbywczej i jak go sporządzić?
Rozliczenie udziału kapitałowego wspólnika po wypowiedzeniu umowy powinno nastąpić na podstawie osobnego bilansu, określającego wartość zbywczą majątku spółki.
Wartość zbywczą spółki stanowi wartość jej majątku w obrocie prawnym i gospodarczym, tj. „wartość, jaką można uzyskać za spółkę”. Powinna ona uwzględniać wszystkie składniki materialne i niematerialne, które mają wartość wymierną w pieniądzu. Na potrzeby sporządzenia bilansu należy przyjąć wartość rynkową poszczególnych praw należących do majątku spółki, jak również sytuacje faktyczne wpływające na jej wartość, tj. klientelę, goodwill. Dniem bilansowym, na który sporządzany jest bilans wartości zbywczej, w przypadku wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika jest ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia.
Z uwagi na fakt, że w praktyce rok obrotowy spółki najczęściej pokrywa się z rokiem kalendarzowym, to dzień bilansowy, na który należy sporządzić osobny bilans wartości zbywczej przypada na dzień 31 grudnia roku, w którym upłynął termin wypowiedzenia. Dla przykładu, jeśli wypowiedzenie złożono dnia 30 czerwca 2022 r., dniem bilansowym bilansu wartości zbywczej będzie dzień 31 grudnia 2022 r.
Przepisy kodeksu spółek handlowych nie określają wprost terminu, w jakim sporządzany jest bilans wartości zbywczej majątku spółki, na podstawie którego wypłacany jest udział kapitałowy. Powinien on zostać sporządzony bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie właściwym do sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego. Praktyka pokazuje jednak trudności w egzekwowaniu przestrzegania tego terminu przez spółki.
Wypłata udziału kapitałowego – czy może być dokonana w ratach?
Spółka często nie jest gotowa do jednorazowej wypłaty udziału kapitałowego występującego wspólnika. Dokonane rozliczenie miałoby negatywny wpływ na jej kondycję finansową, zasadniczo doprowadzając do konieczności zaprzestania prowadzenia działalności. Rozwiązaniem korzystnym dla spółki, będzie zatem ratalna wypłata udziału kapitałowego. Oczywiście koliduje to z interesami wspólnika, który możliwie jak najszybciej chciałby otrzymać całość należnego mu udziału kapitałowego.
W praktyce, żądanie niezwłocznej wypłaty udziału kapitałowego w całości, uznawane jest za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, jeżeli mogłoby to prowadzić do znacznych utrudnień w działalności spółki albo nawet jej upadłości. Takie żądanie występującego wspólnika nie będzie uważane za wykonywanie prawa i nie będzie korzystać z ochrony. Występujący wspólnik powinien więc zgodzić się na rozłożenie należności z tytułu wypłaty udziału kapitałowego na raty lub przyjąć inne propozycje spłaty zobowiązania spółki. Rozliczenie powinno jednak nastąpić w rozsądnym czasie, w sposób niezagrażający istnieniu i funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePodsumowanie
Wypowiedzenie umowy spółki komandytowej, a następnie dokonanie niezbędnych rozliczeń ze wspólnikiem jest procesem złożonym. Wymaga podejmowania szeregu czynności dotyczących zarówno prawnych, jak i księgowych aspektów funkcjonowania spółki. Właściwe zaplanowanie postępowania stanowi klucz do sukcesu, jakim jest przeprowadzenie go w sposób jak najmniej odczuwalny dla przedsiębiorstwa spółki i jednocześnie satysfakcjonujący dla dotychczasowego wspólnika. Profesjonalna pomoc prawna może pomóc uniknąć pułapek prawnych i zapewnić, że postępowanie po wypowiedzeniu umowy będzie przebiegało zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz umową spółki.
Zapisz się na newsletterPodobne artykuły
Szybka likwidacja oddziału przedsiębiorcy zagranicznego
Wynajem lokalu spółce – jak pobierać czynsz najmu lokalu od spółki z o.o. będąc jej wspólnikiem?
