Zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych
Coraz powszechniejszą praktyką, a właściwie już standardem mającym na celu zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy powinno być zamieszczanie w umowach cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług klauzuli dotyczącej zakazu konkurencji.
Zakaz konkurencji w umowie- czy jest to prawnie dopuszczalne?
Realizacja umowy przez kontrahenta bardzo często wymaga udzielenia Zleceniobiorcy dostępu do informacji i danych mających istotne znaczenie dla Zleceniodawcy z punktu widzenia ochrony jego interesów, a przede wszystkim ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, czyli w myśl art. 11 ust. 4 Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: „nieujawnionych do wiadomości publicznej informacji technicznych, technologicznych, handlowych, organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych informacji posiadających wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.”
Już na etapie podpisywania umowy należy zatem zadbać o to, aby Zleceniobiorca nie wykorzystywał zdobytych podczas współpracy informacji i danych ze szkodą dla interesów Zleceniodawcy, w szczególności danych dotyczących kontrahentów, kanałów dystrybucji, strategii marketingowej itp.
Zakaz konkurencji jest instytucją zaczerpniętą z prawa pracy, a regulacja o zakazie konkurencji ustanowiona została w odniesieniu do umów o pracę w art. 101¹ i nast. Kodeksu pracy.
Nie ma jednakże żadnych przeciwwskazać prawnych, aby zakaz konkurencji zawrzeć wśród postanowień umów cywilnoprawnych. Zgodnie bowiem z zasadą swobody umów zawartą w art. 353¹ Kodeksu Cywilnego Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePowyższe stanowisko potwierdził wielokrotnie w swoim orzecznictwie Sąd Najwyższy, który uznał, że zamieszczenie w umowie cywilnoprawnej postanowienia zakazującego podejmowania działalności konkurencyjnej zarówno w czasie obowiązywania umowy jak również po ustaniu umowy cywilnoprawnej jest dopuszczalne i nie narusza granic swobody zawierania umów wynikających z art. 353¹ KC z tym zastrzeżeniem iż wszelkie zobowiązania umowne ograniczone są ramami zasad współżycia społecznego, właściwościami danego stosunku oraz przepisami ustaw. Co więcej, możliwe jest również wprowadzenie w umowie cywilnoprawnej klauzuli konkurencyjnej bez ekwiwalentu, z zastrzeżeniem kary umownej za jej naruszenie. Powyższe znajduje potwierdzenie między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 grudnia 2013 r., w sprawie sygn. akt V CSK 30/13.
Istotnym jest, że zakaz konkurencji może być uregulowany zarówno jako klauzula wśród innych postanowień w umowie, jak również możliwym jest podpisanie oddzielnej umowy o zakazie konkurencji.
Czym jest działalność konkurencyjna?
W orzecznictwie przyjmuje się, że konkurencyjną działalnością jest aktywność przejawiana w tym samym lub takim samym zakresie przedmiotowym i skierowana do tego samego kręgu odbiorców, pokrywająca się – chociażby częściowo – z zakresem działalności podstawowej lub ubocznej Zleceniodawcy. W rezultacie zakazana może być taka działalność, która narusza interes Zleceniodawcy lub zagraża mu. Konkurencja to rywalizacja, współzawodnictwo między podmiotami lub osobami zainteresowanymi w osiągnięciu tego samego celu. Zajmowanie się interesami konkurencyjnymi jest więc równoznaczne z działaniem podejmowanym w celach zarobkowych lub samym udziałem w przedsięwzięciach lub transakcjach handlowych, których skutki odnoszą się (lub potencjalnie mogą się odnieść), chociażby częściowo, do tego samego kręgu odbiorców. Oznacza to, że przedmiot zakazu może odnosić się nie tylko do przedmiotu faktycznie prowadzonej lub zaplanowanej (potencjalnej) działalności Zleceniodawcy, ale także wykraczać poza tę działalność w sytuacji, gdy interesom Zleceniodawcy zagraża działalność kontrahenta związana z produkcją dóbr lub świadczeniem usług zbliżonych do działalności Zleceniodawcy, które mogą je zastąpić (dóbr lub usług o charakterze substytucyjnym).
Istotnym jest, że aby mówić o naruszeniu zakazu konkurencji, kontrahent może chociażby jedynie brać udział w działalności konkurencyjnej. Ponadto, dla istnienia stosunku konkurencyjności wystarczy chociażby częściowe pokrywanie się choćby tylko potencjalnych zakresów działalności zleceniodawcy i działalności zleceniobiorcy, a za działanie konkurencyjne może być uznany chociażby udział w transakcjach handlowych, które odnoszą (lub potencjalnie mogą się odnieść), chociażby częściowo, do tego samego kręgu odbiorców.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeO czym należy pamiętać przy zawieraniu umowy?
Oczywistym jest, że klauzula o zakazie konkurencji umieszczana jest w umowie w interesie przedsiębiorcy – zleceniodawcy, zamawiającego. Aby jednakże zakaz konkurencji odniósł zamierzony skutek i nie stanowił jedynie pozornego zabezpieczenia, już na etapie podpisywania umowy należy precyzyjnie w niej opisać zarówno zakres takiego zakazu jak również wysokość i sposób wyliczenia kary umownej za jego naruszenie. Jest to o tyle istotne, że w sytuacji konieczności wyegzekwowania kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji i dochodzenia roszczenia przed sądem zarówno podstawa jak i wysokość roszczenia nie mogą budzić wątpliwości przy interpretacji.
Precyzyjne określenie kary umownej jest o tyle istotne, że ułatwia dochodzenia roszczenia. Bardzo trudno jest bowiem precyzyjnie oszacować wysokość szkody, jaką druga strona poniosła na skutek działań konkurencyjnych kontrahenta. W przypadku wskazania od razu w umowie wysokości kary umownej, w razie naruszenia zakazu konkurencji, strona pokrzywdzona będzie mogła dochodzić umówionej z góry sumy pieniężnej bez konieczności szacowania i wykazywania wysokości szkody w postępowaniu sądowym.
Należy także pamiętać o wskazaniu okresu obowiązywania zakazu konkurencji. Jego brak (podobnie jak niewskazanie zakresu działań uważanych za konkurencyjne) powoduje, że taki zapis jest nieważny.
Można także w umowie przewidzieć dodatkowe warunki odnoszące się do zakazu konkurencji. Przykładowo można uzależnić podejmowanie współpracy z określonymi podmiotami lub określonych działań od uzyskania uprzedniej zgody Zleceniodawcy.
Najistotniejszym jest jednakże zadbanie o to, aby umowa, w której został zawarty zakaz konkurencji została podpisana przez obie strony umowy, gdyż klauzula musi być, pod rygorem nieważności, zawarta w formie pisemnej. Powyższe jest także bardzo istotne z punktu widzenia dochodzenia roszczeń przed sądem.
Zapisz się na newsletterPodobne artykuły
Nazwisko jako znak towarowy spółki. Jak zabezpieczyć właściciela nazwiska przed nieuczciwymi praktykami.
Wykorzystanie wizerunku pracownika przez pracodawcę zgodnie z prawem
![Czy sztucznej inteligencji [AI | SI] przysługują prawa autorskie?](https://kzlegal.pl/wp-content/uploads/2023/03/sztucznej-inteligencji-KZ-Legal.jpg)
