FRANCZYZA W KODEKSIE CYWILNYM – NOWELIZACJA PRZEPISÓW
W dniu 27 lipca 2023 r. Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało Projekt ustawy o zmianie ustawy — Kodeks cywilny oraz ustawy — Prawo własności przemysłowej, który ma na celu m.in. uregulowanie umów franczyzy w Polsce. Głównym celem regulacji jest zapewnienie ochrony franczyzobiorcy, który jest zazwyczaj słabszą stroną umowy. Dotychczas franczyza nie była uregulowana w polskim porządku prawnym, a dopuszczalność zawarcia umowy franczyzy przewiduje zasada swobody umów. Sama konstrukcja umowy oparta jest na elementach charakterystycznych dla umów nazwanych uregulowanych w kodeksie cywilnym, co pozwala na odpowiednie stosowanie tych przepisów przez analogię.
Co to jest franczyza?
Franczyza to popularny model biznesowy, który umożliwia przedsiębiorcom otwarcie własnej firmy na podstawie sprawdzonego konceptu, produktu lub usługi, pod nazwą i według standardów ustalonych przez już istniejącą firmę – franczyzodawcę.
Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie definicji franczyzy, przez którą należy zrozumieć umowę zgodnie z którą „franczyzodawca zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, udostępnić franczyzobiorcy do korzystania za wynagrodzeniem koncepcję lub technikę prowadzenia działalności gospodarczej oraz rzeczy lub prawa służące wykonywaniu tej działalności, w szczególności nazwę przedsiębiorstwa, znaki towarowe i patenty, a franczyzobiorca zobowiązuje się do prowadzenia we własnym imieniu i na własny rachunek działalności gospodarczej w oparciu o udostępnioną koncepcję lub technikę, rzeczy lub prawa”.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
Franczyza w kodeksie cywilnym
Poza wprowadzeniem definicji franczyzy, o czym mowa powyżej, projekt ustawy przewiduje wprowadzenie dodatkowych regulacji m.in. w zakresie:
- wymogu zawarcia umowy franczyzy w formie dokumentowej pod rygorem nieważności,
- obciążenia franczyzobiorcy dodatkowym obowiązkiem w postaci dostarczenia franczyzobiorcy na 14 dni przed zawarciem umowy dokumentu informacyjnego oraz wzorca umowy. Dokument informacyjny powinien zawierać m.in. opis działalności gospodarczej franczyzodawcy, w szczególności liczbę zawartych umów franczyzy, według stanu na koniec poprzedniego roku kalendarzowego, opis działalności, która ma być wykonywana przez franczyzobiorcę, opis świadczeń franczyzodawcy, w szczególności wymienienie udostępnianych do korzystania koncepcji lub techniki działalności gospodarczej, rzeczy lub praw, informację o szacowanej wysokości przychodów franczyzobiorcy oraz o sposobie jej wyliczenia, informację o zasadach przejścia praw i obowiązków wynikających z umowy franczyzy oraz przystępowania nowej osoby do umowy po stronie franczyzobiorcy, o ile przewiduje się taką możliwość, okres obowiązywania umowy franczyzy i warunki jej przedłużenia. Zgodnie z projektem jeżeli franczyzodawca nie dostarczy franczyzobiorcy dokumentu informacyjnego lub w nim zawrze nieprawdziwe informacje, franczyzobiorca będzie uprawniony w określonych przypadkach do natychmiastowego rozwiązania umowy. Natomiast, nieudostępnienie franczyzobiorcy dokumentu informacyjnego lub wskazanie w nim nieprawdziwych informacji może upoważniać do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym przez franczyzobiorcę i domagania się odszkodowania od franczyzodawcy,
- przyznanie franczyzobiorcy uprawnienia do zmniejszenia wynagrodzenia franczyzodawcy w sytuacji niezawinionego, znacznego spadku przychodów,
- określenie zasad wypowiedzenia umowy. Franczyzobiorca będzie uprawniony do wypowiedzenia umowy m.in.: w przypadku nie podjęcia przez franczyzobiorcę działalności gospodarczej w okresie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy albo trwałego zaprzestania prowadzenia działalności. Z kolei, franczyzobiorca będzie mógł wypowiedzieć umowę w razie rażącego naruszenia jej istotnych postanowień przez franczyzodawcę. Niezależnie, umowa franczyzy zawarta na czas nieoznaczony będzie mogła zostać wypowiedziana przez franczyzobiorcę na trzy miesiące naprzód. Natomiast, umowa zawarta na czas nieoznaczony będzie mogła być wypowiedziana przez franczyzodawcę na sześć miesięcy naprzód, chyba że w umowie przewidziano dłuższy termin wypowiedzenia,
- ograniczenie zakazu konkurencji franczyzobiorcy do nietworzenia konkurencyjnego systemu franczyzowego przez okres nie dłuższy niż rok od dnia rozwiązania umowy,
- wprowadzenie terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę kary umownej należnej franczyzodawcy. Roszczenie o zapłatę kary umownej wygaśnie w rok od dnia, w którym franczyzodawca dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania przez franczyzobiorcę, chyba że franczyzodawca dokonał w terminie wezwanie do zapłaty kary umownej.
Jakie są przyczyny wprowadzenia franczyzy do Kodeksu cywilnego?
Zgodnie z treścią uzasadnienia projektu dostępnym na stronie https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12375159/12995560/12995561/dokument633837.pdf można wyodrębnić kilka potencjalnych dysfunkcji w systemach franczyzowych. Oto niektóre z nich:
- nierównowaga kontraktowa stron – umowy franczyzowe są umowami przystąpienia, nie poddawanymi jakimkolwiek negocjacjom,
- narzucanie nierynkowych cen nabywania towarów franczyzodawcy lub osób przez niego wskazanych,
- długotrwałość sporów sądowych z umów franczyzy,
- problem nierzetelnych informacji – wiele osób nie jest merytorycznie przygotowanych do prowadzenia działalności gospodarczej jako franczyzobiorcy,
- trudności przy rozwiązaniu umów franczyzowych,
- faktyczny brak korelacji pomiędzy wysokością opłat franczyzowych a zyskiem franczyzobiorcy.
W związku z powyższym, celem projektowanych regulacji jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji ochrony franczyzobiorcy, który w aktualnych warunkach rynkowych występuje jako słabsza strona stosunku prawnego opartego na umowie franczyzy.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePodsumowanie
Wprowadzenie franczyzy do kodeksu cywilnego stwarza bardziej stabilne i przewidywalne środowisko biznesowe, co może zachęcić do rozważenia tej formy prowadzenia działalności. Warto jednak pamiętać, że nowe przepisy mają być stosowanie wyłączne w odniesieniu do umów franczyzy zawartych od dnia wejścia w życie ustawy. Umowy zawarte przed tym dniem będą nadal opierały się na swobodzie kontraktowej umów i omawiane regulacje nie będą miały do nich zastosowania. Niemniej jednak, warto aby już dziś franczyzodawcy rozważyli konieczność stworzenia nowych wzorców umów franczyzy.
Zapisz się na newsletterPodobne artykuły
Dochodzenie roszczeń a faktura VAT
Umowa B2B – na co przedsiębiorcy powinni zwrócić uwagę?
